Ngành Trí tuệ Nhân tạo (AI) - Con đường từ giảng đường đến lương trăm triệu/tháng

Ngành Trí tuệ Nhân tạo (Artificial Intelligence – AI) hiện đang là một trong những lĩnh vực “hot” nhất trong thời đại 4.0, mở ra nhiều cơ hội học tập và nghề nghiệp hấp dẫn. Bài blog này sẽ giúp bạn hiểu rõ AI là gì, AI được ứng dụng ra sao, những công việc nào trong ngành AI, cần có kỹ năng gì, học ở đâu và cơ hội việc làm, mức lương của ngành AI – từ đó giúp bạn định hướng tương lai cho bản thân.

Giới thiệu ngành Trí tuệ Nhân tạo

Trí tuệ Nhân tạo (AI) là một lĩnh vực của khoa học máy tính chuyên phát triển các hệ thống thông minh có khả năng thực hiện những nhiệm vụ đòi hỏi trí tuệ như con người​. Nói cách khác, AI giúp máy tính học hỏi và tư duy – ví dụ như nhận biết giọng nói, hình ảnh, hiểu ngôn ngữ, ra quyết định – mà trước đây chỉ con người mới làm được. Trong cuộc sống hiện đại, AI đã trở thành yếu tố then chốt định hình thế giới, xuất hiện từ việc trợ giúp các công việc hàng ngày đến cách mạng hóa các ngành công nghiệp​.

Hiện nay, bạn có thể bắt gặp AI ở khắp nơi. Có thể bạn không để ý nhưng AI đang hiện diện trong rất nhiều hoạt động hàng ngày của bạn: từ tính năng đề xuất video trên YouTube/TikTok, mở khóa khuôn mặt trên điện thoại, đến trợ lý ảo như Siri/Google Assistant trả lời câu hỏi. AI giúp tự động hóa nhiệm vụ, làm cho cuộc sống của chúng ta tiện lợi hơn. Với tầm quan trọng đó, không có gì lạ khi AI được xem là “trụ cột” của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và được chính phủ nhiều nước (trong đó có Việt Nam) ưu tiên phát triển​.

Ứng dụng thực tế của AI trong cuộc sống

AI đang được áp dụng rộng rãi trong mọi lĩnh vực, từ công nghệ, kinh doanh, y tế, giáo dục đến đời sống thường ngày. Dưới đây là một số ứng dụng thực tế nổi bật của AI:

• Công nghệ & đời sống: AI xuất hiện trong nhiều sản phẩm công nghệ xung quanh chúng ta. Chẳng hạn, trợ lý ảo trên smartphone (như Siri, Google Assistant) có thể nghe và đáp lời người dùng. Phần mềm dịch thuật (Google Dịch) giúp chuyển đổi ngôn ngữ theo thời gian thực. Nhiều game cũng tích hợp đối thủ ảo thông minh để tăng thử thách cho người chơi​. Những ví dụ này cho thấy AI đã len lỏi vào từng ngóc ngách cuộc sống, từ chiếc điện thoại đến trò chơi giải trí.
• Y tế: AI mang lại bước đột phá trong chăm sóc sức khỏe. Các thuật toán AI hỗ trợ phân tích hình ảnh y khoa (X-quang, MRI...), giúp bác sĩ phát hiện sớm các bệnh lý như ung thư, đột quỵ​. AI còn được dùng để theo dõi sức khỏe cá nhân (ứng dụng đếm bước chân, đo nhịp tim) và robot phẫu thuật thông minh có thể hỗ trợ bác sĩ mổ với độ chính xác cao​.
• Giáo dục: AI thúc đẩy cá nhân hóa việc học cho từng học sinh. Ví dụ, các nền tảng như Duolingo, Khan Academy ứng dụng AI để điều chỉnh bài học phù hợp với tốc độ và trình độ của mỗi người học​. Giáo viên cũng có công cụ AI phân tích dữ liệu học tập để theo dõi tiến bộ của học sinh, từ đó điều chỉnh phương pháp giảng dạy hiệu quả hơn.
• Tài chính & kinh doanh: Trong lĩnh vực ngân hàng và doanh nghiệp, AI là công cụ đắc lực để tối ưu hiệu suất và giảm rủi ro. Nhiều ngân hàng đã dùng chatbot AI để hỗ trợ khách hàng 24/7 (tra cứu số dư, tư vấn dịch vụ)​. AI còn phân tích dữ liệu thị trường khổng lồ, dự đoán xu hướng tiêu dùng giúp công ty đề ra chiến lược kinh doanh hiệu quả. Đặc biệt, AI rất giỏi trong việc phát hiện gian lận tài chính (ví dụ phát hiện giao dịch thẻ tín dụng bất thường) thông qua thuật toán học máy và học sâu​.
• Giao thông vận tải: AI đang cách mạng hóa giao thông. Tiêu biểu nhất là công nghệ xe tự lái: các hãng như Tesla tích hợp AI để xe có thể tự nhận biết đường xá, biển báo và hỗ trợ người lái, hướng tới tương lai xe hoàn toàn tự hành​. Bên cạnh đó, AI được dùng để quản lý giao thông thông minh – ví dụ ứng dụng phân tích dữ liệu từ camera, cảm biến để điều khiển đèn giao thông hợp lý, giảm kẹt xe ở các thành phố lớn​.
• Giải trí: AI tạo nên nhiều trải nghiệm giải trí mới mẻ. Các dịch vụ phát nội dung như Netflix, Spotify sử dụng thuật toán AI để gợi ý phim, bài hát phù hợp với sở thích của từng người dùng​. Trong game, AI có thể tạo ra nhân vật đối thủ có trí thông minh nhân tạo, biết thích nghi với cách chơi của bạn, làm trò chơi thêm hấp dẫn​. Ngoài ra, công nghệ thực tế ảo (VR) và thực tế tăng cường (AR) kết hợp với AI mang đến những thế giới giải trí sống động, chân thực hơn bao giờ hết.

Những ví dụ trên chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Rõ ràng, AI không còn là chuyện tương lai xa vời mà đã trở thành hiện thực, gắn bó mật thiết với cuộc sống con người​. Từ bệnh viện, trường học đến công ty, nhà máy…, ở đâu có dữ liệu và nhu cầu tự động hóa, ở đó AI có “đất diễn”. Điều này lý giải vì sao ngành AI đang phát triển bùng nổ và được xem là xu hướng nghề nghiệp triển vọng trong nhiều năm tới.

Các công việc phổ biến trong ngành AI

Là một lĩnh vực rộng, AI mang đến nhiều lựa chọn nghề nghiệp đa dạng. Sinh viên tốt nghiệp ngành AI có thể làm việc ở nhiều vị trí khác nhau: từ kỹ sư AI thiết kế và triển khai hệ thống thông minh, chuyên gia nghiên cứu AI phát triển công nghệ mới, trở thành giảng viên dạy về AI, đến lập trình viên phát triển phần mềm AI hay chuyên viên phân tích dữ liệu trong doanh nghiệp. Dưới đây là một số công việc tiêu biểu trong ngành AI mà bạn có thể hướng đến:

• Kỹ sư AI (AI Engineer): Đây là những người thiết kế, phát triển và triển khai các hệ thống hoặc sản phẩm sử dụng AI​. Kỹ sư AI cần am hiểu về thuật toán thông minh và kỹ năng lập trình để tích hợp AI vào ứng dụng thực tế. Ví dụ, một kỹ sư AI có thể xây dựng hệ thống gợi ý sản phẩm cho sàn thương mại điện tử hoặc tích hợp tính năng nhận diện khuôn mặt vào phần mềm camera. Họ chính là cầu nối biến các ý tưởng AI trên lý thuyết thành sản phẩm cụ thể phục vụ người dùng.
• Kỹ sư Machine Learning (Machine Learning Engineer): Đây là chuyên gia tập trung vào phát triển các mô hình học máy – một nhánh quan trọng của AI. Công việc của họ thường bao gồm thu thập và xử lý dữ liệu, lựa chọn thuật toán học máy phù hợp, huấn luyện mô hình dự đoán (training model) và tinh chỉnh độ chính xác. Kỹ sư học máy cần nền tảng toán thống kê vững, kỹ năng lập trình tốt (thường với Python, R, v.v.) để làm việc với các thư viện như TensorFlow, PyTorch. Họ cũng phải đảm bảo mô hình chạy hiệu quả trên lượng dữ liệu lớn trong môi trường thực tế​. Ví dụ về công việc: xây dựng mô hình AI dự đoán điểm số từ dữ liệu học tập, hay nhận dạng giọng nói tiếng Việt trong ứng dụng trợ lý ảo.
• Nhà khoa học dữ liệu (Data Scientist): Đây là những người chuyên phân tích và khai thác dữ liệu để rút ra các thông tin giá trị. Họ sử dụng kiến thức thống kê và thuật toán AI để xử lý các tập dữ liệu lớn, từ đó xây dựng mô hình dự đoán hoặc tìm ra xu hướng giúp giải quyết vấn đề kinh doanh​. Một nhà khoa học dữ liệu có thể làm việc trong ngân hàng (phân tích dữ liệu giao dịch để phát hiện gian lận), trong marketing (xây dựng mô hình dự đoán hành vi khách hàng), hoặc trong y tế (phân tích dữ liệu bệnh án để dự báo dịch bệnh). Bên cạnh kỹ thuật, vai trò này còn đòi hỏi kỹ năng trình bày kết quả và hiểu biết về lĩnh vực ứng dụng để đề xuất giải pháp phù hợp.
• Chuyên gia xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP Specialist): Xử lý ngôn ngữ tự nhiên (Natural Language Processing – NLP) là mảng giúp máy tính hiểu và giao tiếp bằng ngôn ngữ của con người. Các chuyên gia NLP phát triển những hệ thống như chatbot, trợ lý ảo, máy dịch tự động… nhằm giúp máy móc “biết” đọc hiểu văn bản hoặc hội thoại​. Công việc cụ thể có thể bao gồm: tạo ra chatbot tư vấn tự động cho một website, lập trình trợ lý ảo biết trả lời bằng tiếng Việt, hoặc cải tiến bộ lọc spam email. Những năm gần đây, NLP đặc biệt thu hút chú ý nhờ sự ra đời của các mô hình ngôn ngữ lớn như ChatGPT – và chính các chuyên gia NLP là người góp phần xây dựng, tinh chỉnh các mô hình như vậy.

Lưu ý: Ngoài các vị trí trên, ngành AI còn nhiều vai trò chuyên sâu khác. Ví dụ, chuyên gia thị giác máy tính (Computer Vision) tập trung vào xử lý hình ảnh/video (phục vụ xe tự lái, camera thông minh), kỹ sư robot tích hợp AI vào robot tự hành, hay kiến trúc sư AI (AI Architect) thiết kế giải pháp AI tổng thể cho doanh nghiệp​. Tùy vào sở thích và thế mạnh của bản thân, bạn có thể định hướng đi sâu vào một mảng hẹp của AI hoặc trở thành người đa kỹ năng trong lĩnh vực này.

Kỹ năng và tố chất cần có để học và làm việc trong ngành AI

Ngành AI tuy hấp dẫn nhưng cũng đòi hỏi những nền tảng kiến thức và tố chất riêng. Dưới đây là các kỹ năng quan trọng giúp bạn học tốt và thành công trong lĩnh vực này:

• Tư duy logic và nền tảng toán học tốt: AI gắn liền với việc giải quyết bài toán và xây dựng mô hình, nên bạn cần khả năng tư duy logic, phân tích vấn đề chặt chẽ. Đặc biệt, toán học là nền tảng cốt lõi cho nhiều thuật toán AI – nhất là đại số, xác suất thống kê và giải tích – giúp bạn hiểu và áp dụng các mô hình AI hiệu quả​.
• Kỹ năng lập trình vững: Để “hiện thực hóa” các ý tưởng AI, kỹ năng coding là bắt buộc. Bạn nên thông thạo một số ngôn ngữ lập trình phổ biến trong AI như Python (phổ biến nhất), R, Java hoặc C++​. Bên cạnh đó, việc làm quen với các thư viện và framework AI (ví dụ: TensorFlow, PyTorch, scikit-learn) cũng rất hữu ích để tăng tốc phát triển dự án.
• Sự sáng tạo, ham học hỏi: AI là lĩnh vực luôn đổi mới nhanh chóng với những thuật toán, công nghệ mới xuất hiện liên tục. Vì vậy, bạn cần có tinh thần sáng tạo và chủ động học hỏi cái mới. Hãy tập thói quen cập nhật tin tức công nghệ, đọc tài liệu, tự học các khóa online… để không bị tụt hậu. Khả năng thích ứng với thay đổi và sẵn sàng đương đầu các thử thách mới sẽ giúp bạn tiến xa.
• Kỹ năng giao tiếp và làm việc nhóm: Phát triển AI thường là công việc của một nhóm liên ngành, bao gồm nhà nghiên cứu, kỹ sư, chuyên gia lĩnh vực ứng dụng, v.v. Do đó, kỹ năng làm việc nhóm và giao tiếp tốt rất quan trọng​. Bạn cần biết trình bày ý tưởng rõ ràng, thảo luận và phối hợp hiệu quả với đồng đội (ví dụ: phối hợp giữa chuyên viên AI và bác sĩ trong dự án AI y tế).
• Đam mê công nghệ và kiên trì: Học và làm AI có lúc sẽ gặp khó khăn, thất bại (mô hình không chạy được, kết quả không như mong đợi...). Niềm đam mê với lĩnh vực này chính là động lực để bạn không bỏ cuộc. Bên cạnh đó, sự kiên trì nhẫn nại giúp bạn vượt qua những giai đoạn “bế tắc” và tiếp tục thử nghiệm, cải tiến cho đến khi thành công​. Nếu bạn thực sự yêu thích việc tạo ra những hệ thống thông minh giải quyết vấn đề thực tế, những trở ngại kia sẽ chỉ là thử thách thú vị trên chặng đường học tập của bạn.

Ngoài ra, một số kỹ năng mềm khác cũng hữu ích cho ngành AI: kỹ năng tự học, quản lý thời gian, tư duy phản biện, và đặc biệt là khả năng đọc hiểu tiếng Anh. Phần lớn tài liệu, nghiên cứu AI hiện nay đều bằng tiếng Anh, nên vốn ngoại ngữ tốt sẽ giúp bạn tiếp cận kho tri thức khổng lồ của thế giới một cách dễ dàng hơn.

Lộ trình học tập và phát triển từ đại học đến đi làm

Vậy nếu muốn theo đuổi ngành AI, hành trình học tập và rèn luyện của bạn sẽ như thế nào? Dưới đây là một lộ trình tiêu biểu từ khi bước vào đại học cho đến lúc trở thành kỹ sư AI làm việc chuyên nghiệp:

1. Học đại học ngành AI hoặc lĩnh vực liên quan: Trước hết, bạn cần đỗ vào một trường đại học có đào tạo về AI (hoặc các ngành gần gũi như Khoa học máy tính, Công nghệ thông tin, Khoa học dữ liệu). Trong chương trình đại học, bạn sẽ được học kiến thức nền tảng gồm toán cao cấp (đại số tuyến tính, giải tích, xác suất thống kê) và khoa học máy tính căn bản (cấu trúc dữ liệu & giải thuật, lập trình, cơ sở dữ liệu, mạng máy tính). Đây là những “môn nhập môn” cực kỳ quan trọng để hiểu rõ nguyên lý hoạt động của AI. Tiếp đó, bạn sẽ học các môn chuyên ngành AI chuyên sâu như Machine Learning, Deep Learning (học sâu), Xử lý ngôn ngữ tự nhiên, Thị giác máy tính, Robotics... Thông qua các môn học này, bạn nắm được cách xây dựng và ứng dụng các mô hình AI trong nhiều bài toán khác nhau. Lời khuyên: ngay từ năm nhất, năm hai, hãy tập trung xây nền tảng toán và lập trình thật chắc, đồng thời chủ động tìm hiểu về AI sớm (đọc sách, tham gia câu lạc bộ) để không bỡ ngỡ khi vào các môn chuyên ngành.
2. Tham gia dự án, cuộc thi và hoạt động thực tế: Song song với học lý thuyết, kinh nghiệm thực hành là yếu tố then chốt để bạn trưởng thành trong ngành AI. Hãy tích cực tham gia các dự án tại trường (ví dụ: làm project môn học về nhận diện ảnh, tham gia lab nghiên cứu của thầy cô) hoặc tự làm dự án cá nhân nho nhỏ (viết một chatbot đơn giản, thử sức với một bài toán dữ liệu trên Kaggle...). Tham gia các cuộc thi công nghệ cũng là cách tốt để cọ xát: ở Việt Nam có những cuộc thi lập trình, hackathon về AI, robot... dành cho sinh viên – đây là cơ hội để bạn học hỏi từ thực tế và xây dựng “portfolio” (danh mục sản phẩm) cho mình. Ngoài ra, bạn có thể tìm đến các cộng đồng AI trên mạng (forum, Facebook groups) hoặc các câu lạc bộ AI ở trường để giao lưu, chia sẻ kiến thức với những người có cùng đam mê.
3. Thực tập và trải nghiệm công việc thực tế: Khi đã có kiến thức nền và một ít kinh nghiệm làm dự án, bạn nên thử sức với chương trình thực tập tại các doanh nghiệp công nghệ. Thông thường từ năm 3 hoặc năm 4 đại học, sinh viên CNTT có thể ứng tuyển thực tập sinh tại các công ty (FPT, Vingroup (VinAI), Viettel, các startup AI...). Thực tập là dịp để bạn áp dụng kiến thức vào môi trường làm việc thực, học hỏi quy trình phát triển dự án, và rèn luyện kỹ năng mềm nơi công sở. Bạn sẽ hiểu rõ hơn nhu cầu thực tế của thị trường và cũng tạo dựng được mối quan hệ nghề nghiệp (network) – rất hữu ích cho con đường sự nghiệp sau này. Nhiều sinh viên xuất sắc còn được công ty giữ lại làm nhân viên chính thức sau kỳ thực tập. Vì vậy, hãy tận dụng tốt quãng thời gian thực tập để trau dồi bản thân và ghi điểm với nhà tuyển dụng.
4. Tốt nghiệp và phát triển sự nghiệp: Sau khi ra trường, bạn sẽ đứng trước lựa chọn: đi làm ngay hoặc học cao hơn. Nếu bạn chọn đi làm, hãy tìm kiếm các vị trí dành cho fresher/junior liên quan đến AI hoặc dữ liệu (ví dụ: AI Engineer, Data Analyst tại doanh nghiệp). Chuẩn bị một CV nêu bật được các dự án AI bạn từng làm và kỹ năng bạn có. Khi đi làm, trong 1-2 năm đầu hãy không ngừng học hỏi từ đồng nghiệp và tích lũy kinh nghiệm thực tế. Ngược lại, nếu bạn muốn nghiên cứu sâu hơn nữa (mục tiêu trở thành chuyên gia hoặc giảng viên AI), bạn có thể học tiếp Thạc sĩ, Tiến sĩ về AI ở các trường đại học trong hoặc ngoài nước. Bằng cao học sẽ giúp bạn chuyên sâu về một hướng nghiên cứu (như học sâu, thị giác máy tính…) và mở ra cơ hội làm việc ở các viện nghiên cứu, phòng R&D của tập đoàn lớn. Dù chọn hướng nào, học tập suốt đời vẫn rất quan trọng – ngành AI đổi mới không ngừng, nên những người làm trong ngành cũng phải thường xuyên cập nhật kiến thức qua sách vở, khóa học online, hội thảo chuyên môn... để không bị lạc hậu. Nếu bạn duy trì được tinh thần cầu tiến, sau khoảng 5-7 năm, bạn có thể vươn lên các vai trò cao hơn (senior engineer, leader, chuyên gia…) và thực sự làm chủ sự nghiệp của mình.

Tóm lại, lộ trình chung sẽ là: đại học -> dự án/thực hành -> thực tập -> tốt nghiệp -> đi làm (hoặc học tiếp). Mỗi giai đoạn đều quan trọng, giúp bạn trang bị một hành trang khác nhau. Hãy tận dụng tốt thời gian của mình cho việc học và rèn kỹ năng, kết quả ngọt ngào sẽ chờ bạn ở cuối chặng đường!

Gợi ý các trường đại học đào tạo tốt ngành AI tại Việt Nam

Việc chọn đúng trường đại học đóng vai trò rất lớn trong việc định hướng và phát triển sự nghiệp AI của bạn. Dưới đây là một số trường đại học uy tín ở Việt Nam đang đào tạo ngành AI (hoặc các chuyên ngành liên quan như Khoa học dữ liệu, Máy học) mà bạn có thể tham khảo:

• Đại học Bách khoa Hà Nội (HUST) – Trường kỹ thuật hàng đầu cả nước, tiên phong đào tạo về Khoa học dữ liệu và Trí tuệ nhân tạo. Bách khoa HN là cái nôi kỹ sư công nghệ, với chương trình giảng dạy tiên tiến và hạ tầng thực hành “khủng”. Sinh viên ngành này tại HUST được trang bị nền tảng vững chắc và có cơ hội thực tập, làm việc tại các công ty lớn như Google, Facebook…
• Trường Đại học Công nghệ – ĐHQG Hà Nội (UET) – Ngôi trường trọng điểm đào tạo về công nghệ tại miền Bắc. UET đã mở ngành Trí tuệ nhân tạo theo định hướng liên ngành, kết hợp chặt chẽ nền tảng toán học, khoa học máy tính và khoa học dữ liệu để đào tạo sinh viên​. Trường có đội ngũ giảng viên giỏi và môi trường nghiên cứu năng động cho sinh viên yêu thích AI.
• Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông (PTIT) – PTIT là trường đại học đầu tiên tại Việt Nam thành lập Khoa Trí tuệ Nhân tạo (ra mắt năm 2024)​, cho thấy sự đầu tư nghiêm túc vào lĩnh vực này. Trường có bề dày về đào tạo CNTT và viễn thông, nay tập trung nguồn lực để phát triển ngành AI mũi nhọn. Sinh viên PTIT được hưởng lợi từ việc cập nhật chương trình nhanh theo xu hướng và mối liên kết doanh nghiệp rộng (FPT, Viettel…).
• Đại học FPT – Là trường đại học tư thục nổi tiếng với môi trường giáo dục công nghệ năng động. FPT University đào tạo Công nghệ thông tin chuyên ngành AI với giáo trình cập nhật thực tiễn. Sinh viên FPT có lợi thế được thực hành nhiều, học song ngữ Anh – Việt, và dễ dàng kết nối với hệ sinh thái doanh nghiệp của Tập đoàn FPT. Đây là lựa chọn đáng cân nhắc cho các bạn muốn một môi trường học hiện đại, sáng tạo.
• Đại học Bách khoa TP.HCM (HCMUT) – Trường kỹ thuật hàng đầu tại miền Nam. Bách khoa TP.HCM có thế mạnh lâu đời về đào tạo kỹ sư CNTT và hiện đang triển khai các chương trình về Khoa học Máy tính, Kỹ thuật Robot & Trí tuệ nhân tạo. Sinh viên Bách khoa được đánh giá cao nhờ nền tảng kỹ thuật vững, nhiều người đã giành thứ hạng cao trong các cuộc thi AI, Robotics trong và ngoài nước.
• Trường Đại học Công nghệ Thông tin – ĐHQG TP.HCM (UIT) – UIT chuyên đào tạo về CNTT và đã liên tục cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành trong những năm qua​. Trường có ngành Khoa học Dữ liệu và Trí tuệ Nhân tạo với chương trình đào tạo chuyên sâu, giúp sinh viên có kiến thức bài bản về AI. UIT cũng nổi tiếng với thành tích sinh viên đạt giải trong các kỳ thi Olympic Tin học, ACM-ICPC, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh để học tập.
• Đại học Khoa học Tự nhiên – ĐHQG TP.HCM (HCMUS) – Là trường mạnh về khoa học cơ bản và khoa học máy tính. ĐH KHTN đã triển khai chương trình thí điểm chuyên ngành AI (thuộc Khoa Công nghệ Thông tin) từ năm 2023, tuyển những sinh viên đầu tiên cho ngành này. Với lợi thế đội ngũ giảng viên nghiên cứu tốt và truyền thống Olympic Tin học, sinh viên HCMUS có nhiều cơ hội tiếp xúc nghiên cứu AI sớm và tham gia các đề tài ứng dụng thực tế.
• Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM (HCMUTE) – Trường SPKT TP.HCM nổi tiếng với thế mạnh đào tạo ứng dụng. Trường có ngành Robot và Trí tuệ Nhân tạo, tập trung dạy về lập trình robot, mô hình mô phỏng, hệ thống cảm biến kết hợp AI. Đây là địa chỉ phù hợp nếu bạn hứng thú với việc ứng dụng AI trong kỹ thuật điều khiển, tự động hóa và robot.
• Đại học Duy Tân (Đà Nẵng) – Là trường đại học tư thục uy tín ở miền Trung, Duy Tân sớm mở ngành Trí tuệ Nhân tạo nhằm đáp ứng nhu cầu nhân lực tại Đà Nẵng và khu vực lân cận. Trường có quan hệ hợp tác quốc tế, sinh viên ngành AI của Duy Tân đã có những thành tích đáng chú ý (như chiến thắng trong các cuộc thi khởi nghiệp, nghiên cứu khoa học trẻ). Nếu bạn ở miền Trung, đây là một lựa chọn đáng xem xét.

Ngoài ra: Nhiều trường đại học khác trên cả nước cũng đã và đang đào tạo về AI hoặc định hướng AI, có thể kể đến như ĐH Mở TP.HCM, ĐH Quốc tế – ĐHQG TP.HCM, ĐH Công nghiệp TP.HCM (IUH), ĐH Thăng Long, ĐH Phenikaa (Hà Nội), ĐH An Giang… Danh sách ngành AI ngày càng mở rộng, tuy nhiên bạn nên ưu tiên những trường có thế mạnh về CNTT và uy tín đào tạo để có nền tảng tốt nhất. Hãy tìm hiểu kỹ thông tin tuyển sinh, điểm chuẩn, chương trình học của ngành AI ở các trường để chọn nơi phù hợp với năng lực và nguyện vọng của bạn.

Cơ hội việc làm và mức lương tham khảo

Ngành AI hiện đang tạo ra một “cơn sốt” nhân lực trên thị trường lao động, cả toàn cầu lẫn tại Việt Nam. Nhu cầu tuyển dụng chuyên gia AI tăng mạnh mẽ và vượt xa nguồn cung, mở ra cơ hội lớn cho các bạn trẻ theo đuổi lĩnh vực này. Theo dự báo của McKinsey, đến năm 2030 thế giới có thể thiếu hụt tới 97 triệu nhân lực AI​. Tại Việt Nam, số liệu gần đây cho thấy chúng ta mới chỉ có khoảng 700 người làm việc chuyên sâu về AI, trong đó khoảng 300 người được coi là chuyên gia – một con số rất nhỏ so với nhu cầu thị trường​. Điều này đồng nghĩa với việc các công ty đang “khát” nhân lực AI và sẵn sàng trải thảm đỏ để thu hút những người có chuyên môn.

Cơ hội việc làm

Với sự bùng nổ của chuyển đổi số, hầu hết các ngành từ tài chính, sản xuất đến dịch vụ đều muốn ứng dụng AI, kéo theo nhu cầu tuyển dụng các vị trí liên quan đến AI ngày càng cao. Nhiều doanh nghiệp lớn ở Việt Nam đã thành lập bộ phận AI/Data riêng (như Viettel, FPT, VinBigData/VinAI, MoMo, Zalo AI…), và các startup về AI cũng mọc lên nhanh chóng. Do đó, sinh viên tốt nghiệp ngành AI hầu như không lo thất nghiệp – thậm chí nhiều nơi còn tuyển dụng ngay từ khi bạn chưa tốt nghiệp xong.

Bạn có thể làm trong các công ty công nghệ, các tập đoàn đa quốc gia, các viện nghiên cứu hoặc phòng Lab ở trường đại học. Không chỉ các công ty chuyên về AI, ngay cả các doanh nghiệp truyền thống (ngân hàng, bán lẻ, sản xuất) cũng cần nhân sự am hiểu AI để triển khai dự án machine learning, phân tích dữ liệu, tự động hóa quy trình. Theo một báo cáo, hiện 90% các doanh nghiệp lớn ở Việt Nam có nhu cầu ứng dụng AI nên cơ hội việc làm cho nhân lực AI là rất rộng mở​.

Các vị trí công việc cụ thể thì rất phong phú (như đã liệt kê ở phần trên). Ban đầu, nhiều bạn có thể khởi đầu ở vai trò lập trình viên hoặc phân tích dữ liệu để tích lũy kinh nghiệm. Sau vài năm, bạn có thể thăng tiến lên làm kỹ sư AI/ML chính, trưởng nhóm AI, chuyên gia tư vấn giải pháp AI... Thậm chí, với những ai thiên về nghiên cứu, bạn có thể trở thành nhà nghiên cứu trong nước hoặc làm việc cho các Phòng R&D ở nước ngoài. Việc thiếu hụt nhân lực AI không chỉ ở Việt Nam mà là vấn đề toàn cầu, nên nếu bạn giỏi, cơ hội làm việc ở nước ngoài với mức lương rất cao cũng hoàn toàn trong tầm tay.

Mức lương trong ngành AI

Do độ “hiếm” của nhân lực AI, mức lương của các công việc AI hiện thuộc top đầu trong lĩnh vực CNTT. Theo báo cáo Thị trường IT Việt Nam 2024 của TopDev, mức lương tuyển dụng cho kỹ sư AI, dữ liệu, v.v. đang cao hơn hẳn mặt bằng chung của ngành IT. Cụ thể, một kỹ sư AI có 3-5 năm kinh nghiệm ở Việt Nam có thể nhận mức lương khoảng 27 – 50 triệu đồng/tháng​. Mức này cao vượt trội so với trung bình chung (~29 triệu cho 3-5 năm kinh nghiệm IT) và cao gần gấp đôi so với lập trình viên mới ra trường. Thực tế, lương khởi điểm cho người mới tốt nghiệp ngành AI thường khoảng 10 – 15 triệu đồng/tháng (tương đương mặt bằng fresher IT khoảng 12 triệu), nhưng tăng rất nhanh sau 1-2 năm làm việc (có thể lên ~20 triệu/tháng)​.

Với những chuyên gia AI giỏi, mức lương còn hấp dẫn hơn nữa. Theo Navigos Search, mức lương trung bình của kỹ sư AI có kinh nghiệm ở Việt Nam hiện vào khoảng 4.000 – 5.000 USD/tháng (tương đương 110 – 127 triệu đồng)​. Cá biệt, có những nhân sự xuất sắc được trả đến 10.000 USD/tháng (~250 triệu đồng)​. Đại diện FPT Software cũng cho biết không giới hạn trần lương đối với kỹ sư AI/Data: một số kỹ sư AI tại FPT có thu nhập cao hơn cả cấp giám đốc và có thể tính bằng tỷ đồng mỗi năm nếu họ tạo ra đóng góp xuất sắc​. Tất nhiên, những con số “khủng” như vậy không phải ai cũng đạt được – đó là phần thưởng cho những chuyên gia hàng đầu có nhiều năm kinh nghiệm và kỹ năng vượt trội. Nhưng nhìn chung, mức thu nhập ngành AI ở mọi cấp độ đều thuộc hàng cao so với mặt bằng chung, đủ để trang trải cuộc sống thoải mái và tiếp tục đầu tư phát triển bản thân.

Ngoài lương cứng, nhân sự AI thường có thêm thưởng dự án, thưởng hiệu quả và các phúc lợi khác. Nhiều công ty công nghệ lớn có chính sách cổ phiếu thưởng, bonus hấp dẫn để giữ chân nhân tài AI. Nếu làm trong môi trường quốc tế hoặc dự án toàn cầu, bạn còn có cơ hội nhận thu nhập bằng ngoại tệ với mức rất cao.

Để dễ hình dung, hãy xem một so sánh nhỏ: Ở Mỹ, mức lương cho các vị trí AI dao động khoảng $80,000 – $200,000/năm (tương đương ~1,9 – 4,7 tỷ đồng/năm) tùy kinh nghiệm​. Còn ở Việt Nam, mức lương vài chục triệu mỗi tháng cho người làm AI giỏi đang dần trở nên phổ biến. Điều này cho thấy thị trường Việt Nam đang hòa nhịp với thế giới – những ai có kỹ năng AI tốt hoàn toàn được trả lương xứng đáng.

Tóm lại, cơ hội nghề nghiệp trong ngành AI hiện nay rất rộng mở và đãi ngộ thì hấp dẫn. Nếu bạn yêu thích lĩnh vực này, hãy mạnh dạn theo đuổi. Dù chặng đường học tập có thử thách, nhưng phần thưởng sẽ là một công việc thú vị, thu nhập tốt và cơ hội đóng góp những điều đột phá cho xã hội. Hãy chuẩn bị cho mình hành trang kiến thức vững vàng, kỹ năng sắc bén và tinh thần ham học hỏi – tương lai AI đang chờ đón bạn chinh phục!

Bài viết do Edportal nghiên cứu và soạn thảo.