Học Gì Để Trở Thành Nhà Kinh Tế, Quản Lý Hay Chuyên Gia Tài Chính Trong Tương Lai?

Tổng quan về nhóm ngành Kinh tế - Quản lý - Tài chính

Nhóm ngành Kinh tế – Quản lý – Tài chính bao gồm các lĩnh vực liên quan đến kinh tế học, quản trị và quản lý doanh nghiệp, tài chính – ngân hàng, kế toán – kiểm toán, marketing và các ngành kinh doanh khác. Đây luôn là nhóm ngành được thí sinh ưa chuộng qua các năm​ do tính ứng dụng rộng rãi và cơ hội nghề nghiệp đa dạng. Sinh viên theo học nhóm ngành này sẽ được trang bị kiến thức về cách nền kinh tế vận hành, cách quản lý và tổ chức hoạt động kinh doanh, cũng như cách quản lý tiền tệ, tài chính của doanh nghiệp và nền kinh tế.

Điểm hấp dẫn của nhóm ngành kinh tế là kiến thức mang tính tổng quát và thực tiễn, giúp người học dễ dàng thích nghi với nhiều vị trí công việc khác nhau sau khi tốt nghiệp. Để học tốt và thành công trong lĩnh vực này, học sinh cần có một số tố chất nhất định như tư duy phân tích, tính năng động và ham thích các hoạt động quản lý, mua bán​, khả năng giao tiếp và làm việc với số liệu. Những tố chất này sẽ giúp các bạn trẻ nắm bắt kiến thức kinh tế tốt hơn và phát huy tối đa khả năng trong môi trường kinh doanh năng động.

Các ngành học tiêu biểu trong nhóm Kinh tế – Quản lý – Tài chính

Dưới đây là một số ngành học đại học tiêu biểu thuộc nhóm Kinh tế – Quản lý – Tài chính, kèm mô tả ngắn gọn về nội dung đào tạo, điểm mạnh, tố chất phù hợp và cơ hội nghề nghiệp của từng ngành:

Quản trị Kinh doanh (QTKD)

Quản trị Kinh doanh là ngành học đào tạo kiến thức và kỹ năng về quản lý, vận hành doanh nghiệp. Sinh viên sẽ học cách lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát các hoạt động kinh doanh. Điểm mạnh của ngành này là khối kiến thức rất bao quát: từ chiến lược kinh doanh, quản lý nhân sự, marketing cho đến tài chính căn bản. Nhờ được học nhiều khía cạnh khác nhau của kinh tế và quản lý, cử nhân QTKD có tư duy tổng hợp và linh hoạt. Tố chất phù hợp: năng động, có kỹ năng lãnh đạo và giao tiếp tốt, thích làm việc nhóm và có tầm nhìn chiến lược.

Cơ hội nghề nghiệp: Quản trị Kinh doanh mang lại cơ hội việc làm phong phú và khả năng thăng tiến cao​. Bạn có thể làm việc ở nhiều vị trí khác nhau như chuyên viên kinh doanh, quản lý dự án, quản lý bộ phận tại các doanh nghiệp trong nước lẫn công ty đa quốc gia. Với nền kinh tế Việt Nam phát triển mạnh và nhiều doanh nghiệp mới được thành lập, nhu cầu tuyển dụng cử nhân QTKD ngày càng tăng cao​. Đây là ngành thu hút rất nhiều sinh viên theo học nên tính cạnh tranh cũng lớn, nhưng nếu bạn có năng lực, lộ trình thăng tiến nghề nghiệp rất rộng mở (dễ phát triển lên các vị trí quản lý cấp cao).

Tài chính – Ngân hàng

Tài chính – Ngân hàng là ngành học về quản lý tài chính, tiền tệ, đầu tư và dịch vụ ngân hàng. Sinh viên ngành này sẽ tìm hiểu cách vận hành của thị trường tài chính, ngân hàng thương mại, chứng khoán, quản trị rủi ro và các hoạt động đầu tư. Điểm mạnh của ngành Tài chính – Ngân hàng là tính ứng dụng thực tiễn cao: kiến thức học được có thể áp dụng trực tiếp vào việc quản lý tài chính cho doanh nghiệp hoặc cá nhân. Tố chất phù hợp: giỏi tính toán và phân tích số liệu, cẩn trọng, trung thực, có tư duy logic và thích làm việc với các con số, đồng thời cần khả năng chịu được áp lực (vì làm việc với tiền và dữ liệu tài chính đòi hỏi độ chính xác cao).

Cơ hội nghề nghiệp: Sinh viên tốt nghiệp Tài chính – Ngân hàng có thể làm việc tại ngân hàng (chuyên viên tín dụng, giao dịch viên, quản lý khách hàng), công ty chứng khoán (môi giới, phân tích đầu tư), quỹ đầu tư, công ty bảo hiểm (chuyên viên định phí, tư vấn bảo hiểm) hoặc làm tài chính doanh nghiệp, chuyên viên phân tích tài chính trong mọi loại hình công ty. Thực tế cho thấy, nhu cầu nhân lực ngành tài chính, ngân hàng tại Việt Nam rất lớn và có xu hướng tăng trong tương lai. Dự báo trong giai đoạn 2024 – 2025, mỗi năm ngành tài chính, ngân hàng và bảo hiểm cần khoảng 15.000 – 16.000 nhân lực, giai đoạn 2026 – 2030 tăng lên 16.000 – 17.500 người/năm​. Đặc biệt, các ngân hàng hiện nay đang đẩy mạnh chuyển đổi số, nên rất cần nhân sự vừa hiểu biết tài chính vừa thông thạo công nghệ. Ngành này cũng hấp dẫn ở mức thu nhập: nếu có năng lực, bạn có thể đạt mức lương và thưởng cao trong lĩnh vực ngân hàng, đầu tư.

Kế toán – Kiểm toán

Kế toán – Kiểm toán là ngành học về thu thập, xử lý và kiểm tra thông tin tài chính của tổ chức. Sinh viên sẽ học cách lập báo cáo tài chính, phân tích chi phí, kiểm tra sổ sách và đảm bảo tính minh bạch về tài chính cho doanh nghiệp. Điểm mạnh của ngành này là tính ổn định và cần thiết: mọi công ty, từ nhỏ đến lớn, đều cần kế toán để quản lý tài chính và cần kiểm toán để kiểm tra, xác minh số liệu. Tố chất phù hợp: tỉ mỉ, cẩn thận, trung thực, kiên nhẫn, có năng lực tính toán tốt và thành thạo các nguyên tắc, quy định về tài chính.

Cơ hội nghề nghiệp: Ở đâu có hoạt động kinh doanh hay tài chính, ở đó cần có kế toán – kiểm toán​. Do đó, cử nhân ngành này có thể làm việc trong hầu hết các doanh nghiệp thuộc mọi lĩnh vực (sản xuất, dịch vụ, thương mại, ngân hàng...). Bạn có thể bắt đầu sự nghiệp với vai trò kế toán viên, kiểm toán viên nội bộ hoặc tại các công ty kiểm toán độc lập, sau đó thăng tiến lên vị trí kế toán trưởng, trưởng phòng tài chính hoặc kiểm toán cấp cao. Tại Việt Nam, nhu cầu tuyển dụng kế toán, kiểm toán luôn ổn định. Trong bối cảnh hội nhập, các chuẩn mực kế toán quốc tế dần được áp dụng, tạo cơ hội cho những người có chuyên môn cao. Tuy nhiên, cạnh tranh trong ngành cũng khá lớn, vì vậy bên cạnh bằng cấp, các kỹ năng như sử dụng phần mềm kế toán, phân tích dữ liệu và ngoại ngữ (tiếng Anh chuyên ngành) sẽ là lợi thế giúp bạn thăng tiến trong 5–10 năm tới.

Kinh tế học (Kinh tế học ứng dụng, Kinh tế quốc tế)

Kinh tế học là ngành học nghiên cứu về cách thức vận hành của nền kinh tế, bao gồm kinh tế vi mô (hành vi của doanh nghiệp, cá nhân) và kinh tế vĩ mô (các chỉ số như lạm phát, tăng trưởng, chính sách công). Sinh viên kinh tế học sẽ được trang bị tư duy phân tích, mô hình hóa và hiểu biết sâu về các quy luật kinh tế. Một số chuyên ngành phổ biến trong lĩnh vực này tại các trường đại học Việt Nam gồm Kinh tế đầu tư, Kinh tế phát triển, Kinh tế quốc tế (Thương mại quốc tế),... Tố chất phù hợp: có khả năng tư duy trừu tượng, phân tích số liệu, yêu thích tìm hiểu thời sự kinh tế, chính sách và có kỹ năng nghiên cứu tốt. Khả năng ngoại ngữ cũng rất quan trọng, đặc biệt đối với chuyên ngành kinh tế quốc tế.

Cơ hội nghề nghiệp: Cử nhân kinh tế học có thể làm việc ở nhiều môi trường: cơ quan nhà nước (bộ phận nghiên cứu, hoạch định chính sách kinh tế, tài chính), các tổ chức quốc tế, viện nghiên cứu, hoặc trong khối doanh nghiệp với vai trò chuyên viên phân tích thị trường, phân tích dữ liệu kinh doanh, tư vấn kinh tế. Trong xu thế hội nhập, các doanh nghiệp quốc tế đầu tư mạnh vào Việt Nam khiến nhu cầu nhân lực ngành kinh tế đối ngoại, thương mại quốc tế ngày càng cao​. Những năm tới, Việt Nam cần nhiều chuyên gia kinh tế có năng lực để tham gia hoạch định chính sách phát triển, phân tích dữ liệu kinh doanh và quản lý các dự án kinh tế. Mặc dù hiện nay số lượng sinh viên tốt nghiệp khối kinh tế khá đông, “xã hội đang thừa người có bằng ĐH nhưng thiếu người có bằng ĐH giỏi thực sự”​. Điều đó có nghĩa là cơ hội sẽ rộng mở cho những bạn thực sự có chuyên môn vững vàng và kỹ năng tốt trong lĩnh vực kinh tế. Nếu bạn đam mê lĩnh vực này và trang bị cho mình kiến thức sâu cùng kỹ năng phân tích sắc sảo, bạn sẽ trở thành nguồn nhân lực giá trị mà các cơ quan, doanh nghiệp săn đón.

Marketing

Marketing là ngành học về tiếp thị, quảng bá sản phẩm/dịch vụ và xây dựng thương hiệu. Sinh viên marketing sẽ được học cách nghiên cứu thị trường, hiểu tâm lý và nhu cầu khách hàng, xây dựng chiến lược quảng cáo, truyền thông và chăm sóc khách hàng. Điểm mạnh của ngành marketing là môi trường học và làm việc sáng tạo, năng động, luôn phải cập nhật xu hướng mới. Tố chất phù hợp: sáng tạo, giao tiếp tốt, nhạy bén với xu hướng thị trường, có khả năng nắm bắt tâm lý người khác và kỹ năng viết, trình bày ý tưởng thuyết phục. Nếu bạn thích mạng xã hội, truyền thông hoặc có khiếu về thiết kế, nội dung, đó sẽ là lợi thế lớn trong ngành này.

Cơ hội nghề nghiệp: Dù ở bất kỳ lĩnh vực nào, doanh nghiệp cũng cần phát triển và giới thiệu sản phẩm, dịch vụ đến khách hàng. Khi cạnh tranh thị trường ngày càng cao, marketing càng trở nên cần thiết​. Vì vậy, cử nhân marketing có thể làm việc ở phòng marketing của các công ty, làm việc cho các agency quảng cáo, truyền thông hoặc tự khởi nghiệp trong lĩnh vực tư vấn marketing. Một số vị trí tiêu biểu gồm chuyên viên marketing, nhân viên truyền thông, quản lý thương hiệu, chuyên viên nội dung số, chuyên viên nghiên cứu thị trường, v.v. Hiện nay, Marketing được xem là một trong những ngành “hot” và có triển vọng nhất – nằm trong top các ngành nghề có nhu cầu nhân lực cao từ nay đến 2030​. Đặc biệt, Digital Marketing (tiếp thị số) đang bùng nổ trong kỷ nguyên công nghệ, tạo thêm nhiều cơ hội việc làm mới (như chuyên viên SEO, quản lý mạng xã hội, phân tích dữ liệu khách hàng...). Doanh nghiệp sẵn sàng tuyển người trẻ am hiểu marketing và công nghệ để giúp họ cạnh tranh và phát triển thị phần.

Làm sao để xác định ngành phù hợp với bản thân?

Việc lựa chọn ngành học phù hợp là quyết định quan trọng, ảnh hưởng lâu dài đến sự nghiệp của mỗi người. Dưới đây là một vài lời khuyên dành cho học sinh lớp 11–12 đang phân vân trước ngưỡng cửa đại học:

1. Hiểu rõ bản thân – đam mê và thế mạnh của mình: Trước tiên, hãy tự hỏi “mình thực sự thích làm gì, môn học nào khiến mình hứng thú nhất?”. Nếu chưa chắc chắn đam mê của bản thân, bạn có thể dựa vào kết quả học tập của mình trong những năm cấp 3 – những môn bạn học giỏi và yêu thích chính là thế mạnh của bạn. Ví dụ, nếu bạn thích và giỏi toán, thích làm việc với các con số thì các ngành tài chính, kế toán có thể phù hợp. Nếu bạn năng động, thích lãnh đạo nhóm hay tổ chức sự kiện, quản trị kinh doanh hoặc marketing có thể là lựa chọn tốt.
2. Tìm hiểu thông tin chi tiết về ngành học: Sau khi xác định được vài ngành bạn quan tâm, hãy nghiên cứu kỹ về chúng. Bạn nên đọc mô tả ngành học, chương trình đào tạo, các môn sẽ học ở bậc đại học, cũng như tìm hiểu về trường đào tạo ngành đó (chất lượng giảng dạy, môi trường học tập...). Hãy hình dung xem mình có hứng thú với những nội dung sẽ học không. Ngoài ra, tìm hiểu cơ hội việc làm thực tế của ngành trong vài năm tới (báo cáo xu hướng nhân lực, ý kiến chuyên gia) để biết ngành nào đang cần nhân lực và triển vọng phát triển ra sao.
3. Trao đổi với người đi trước và chuyên gia tư vấn: Đừng ngại hỏi ý kiến thầy cô, anh chị sinh viên hoặc người đang làm trong lĩnh vực bạn quan tâm. Họ có thể cho bạn cái nhìn thực tế về ngành học và công việc sau này. Tham gia các buổi tư vấn hướng nghiệp, ngày hội tuyển sinh, hoặc các diễn đàn học sinh – sinh viên để lắng nghe chia sẻ kinh nghiệm cũng là cách hữu ích để bạn có thêm thông tin trước khi quyết định.
4. Không chạy theo xu hướng một cách mù quáng: Ngành “hot” chưa chắc đã phù hợp nhất với bạn. Mỗi bạn có sở thích và khả năng riêng, vì vậy hãy chọn ngành xuất phát từ sự yêu thích và năng lực của bản thân, thay vì chỉ vì áp lực từ gia đình hay theo số đông. Khi bạn thực sự đam mê ngành mình học, bạn sẽ có động lực vượt qua khó khăn và nỗ lực trở thành phiên bản “cử nhân giỏi thực sự” thay vì chỉ là một người tốt nghiệp trung bình. Điều này rất quan trọng, bởi lẽ thị trường lao động luôn cần người giỏi và sẵn sàng trải thảm đỏ cho những ai có chuyên môn cao và kỹ năng tốt.
5. Chuẩn bị hành trang ngay từ bây giờ: Dù chọn ngành nào, hãy rèn luyện các kỹ năng nền tảng như tin học, ngoại ngữ (đặc biệt là tiếng Anh), kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm và quản lý thời gian. Những kỹ năng mềm này sẽ hỗ trợ bạn học tốt hơn ở đại học và tăng sức cạnh tranh khi xin việc. Nếu có thể, hãy tham gia các hoạt động ngoại khóa, cuộc thi liên quan đến kinh tế – kinh doanh để trải nghiệm sớm. Ví dụ, tham gia một câu lạc bộ kinh doanh, làm dự án kinh doanh nhỏ với bạn bè hoặc thi các cuộc thi khởi nghiệp dành cho học sinh sẽ giúp bạn hiểu hơn về lĩnh vực mình thích.

Hy vọng những thông tin và gợi ý trên sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nhóm ngành Kinh tế – Quản lý – Tài chính cũng như định hình được hướng đi phù hợp cho mình. Hãy nhớ rằng mỗi ngành học đều có giá trị riêng, quan trọng là bạn chọn được ngành khiến bạn đam mê và quyết tâm theo đuổi. Chúc các bạn học sinh lớp 11–12 tự tin khám phá bản thân và tìm ra con đường sự nghiệp tương lai đầy triển vọng!

Bài viết do Edportal nghiên cứu và soạn thảo.